Vrijheid gaat niet over hoe laat je naar bed mag’

Juul Lelieveld en Marrit Boogaars in gesprek met scholieren bij het Vrijheidsmuseum. Foto: Fleur Janssen Fotografie

Patsboem! maakt educatief magazine over het laatste oorlogsjaar
Deze maand verschijnt een speciaal magazine gericht op kinderen in groep 7/8 en de brugklas over het laatste oorlogsjaar in Nijmegen en omgeving. Wat maakten kinderen en hun families in deze regio destijds mee? En wat weten kinderen van nu eigenlijk van oorlog en vrijheid?

In het magazine wordt niet alleen aandacht besteed aan het Rijk van Nijmegen, maar ook aan de Duitse grensregio zoals Kranenburg en Kleve. “Eigenlijk maakten mensen daar hetzelfde mee. Ze zaten ook in schuilkelders, waren bang voor bommen en geweld, hadden te maken met schaarste en honger”, vertellen Juul Lelieveld en Marrit Boogaars. Ze werken bij Patsboem! educatief, waar ze lesmateriaal voor kinderen ontwikkelen. Al eerder maakten ze boeken, lesmateriaal, websites en audiotours over de Tweede Wereldoorlog voor kinderen en jongeren.

Op het kantoor van Juul en Marrit liggen stapels boeken op tafel, vol met verhalen en feiten over de Tweede Wereldoorlog. “We hebben geschiedenis gestudeerd, dus met kennis over de oorlog zit het bij ons wel goed. Maar tijdens het maken van dit magazine hebben we zelf nog veel bijgeleerd, omdat we op zoek zijn gegaan naar persoonlijke verhalen uit deze omgeving”, vertelt Juul. En dan fiets je bijvoorbeeld ineens door een straat waar Joodse gezinnen uit hun huizen zijn gehaald tijdens de razzia’s in de stad. Of je ziet plekken die verwoest zijn tijdens de oorlog en daarna opnieuw zijn opgebouwd.
Nijmegen werd weliswaar bevrijd in september 1944, maar daarna volgde nog een lange, spannende periode waarin gezinnen vaak in schuilkelders moesten verblijven omdat het te gevaarlijk was buiten. Er vielen bommen, er werd hevig gevochten. Er zijn heel wat dagboekfragmenten en interviews die als bron kunnen dienen. Die persoonlijke verhalen worden door Patsboem! gebruikt om de verhalen in het magazine levendiger te maken.

Juul en Marrit spraken met kinderen uit groep 7 en 8 en de brugklas in Nederland én in Duitsland. “In de grensregio is veel gebeurd. Het viel ons op dat de kinderen die hier wonen, daar vaak best veel over weten te vertellen. Bijvoorbeeld dat er bommen zijn gevallen in de buurt van hun huis en dat er mensen geëvacueerd moesten worden. Je kunt goede gesprekken met ze voeren over wat de oorlog betekende. En nu nog betekent voor mensen in Oekraïne of Gaza. Ze zien de beelden op het Jeugdjournaal en weten wat er speelt. Ze horen de verhalen van mensen die weg moesten vanwege de oorlog, huisdieren achter moesten laten en van wie de huizen zijn verwoest.”

In het magazine gaat Patsboem! moeilijke onderwerpen zoals verlies door oorlog of genocide niet uit de weg. Marrit: “Moeilijke onderwerpen kun je zeker bespreken met kinderen. We willen bereiken dat kinderen goed nadenken over de impact van oorlog.” “En dat ze zich rea­liseren hoe belangrijk het is dat de rechtsstaat en democratie goed functioneren”, aldus Juul.

Ook vrijheid is een belangrijk thema. “Vrijheid gaat niet over hoe laat je naar bed mag, maar of je je veilig voelt als je gaat slapen”, zegt Juul. “Kinderen hebben daar zeker een beeld bij. Tijdens de coronaperiode hebben ze zelf ervaren hoe het is als je niet naar buiten mag en de scholen dicht zijn. Het thema vrijheid houdt kinderen bezig. Wat zij vertellen, gebruiken wij weer in het magazine.”

Waar te krijgen?

Het magazine wordt begin september op alle scholen in de regio verspreid en kan het hele jaar worden gebruikt als lesmateriaal in de klas.